Ludzie
Rząd
-
Mateusz MorawieckiPrezes Rady Ministrów, minister cyfryzacji
-
Jarosław KaczyńskiWiceprezes Rady Ministrów
-
Jacek SasinWiceprezes Rady Ministrów, minister aktywów państwowych
-
Piotr GlińskiWiceprezes Rady Ministrów, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu, przewodniczący Komitetu do spraw pożytku publicznego
-
Jarosław GowinWiceprezes Rady Ministrów, minister rozwoju, pracy i technologii
-
Grzegorz Pudaminister rolnictwa i rozwoju wsi
-
Mariusz Błaszczakminister obrony narodowej
-
Andrzej Adamczykminister infrastruktury
-
Mariusz Kamińskiminister spraw wewnętrznych i administracji, koordynator służb specjalnych
-
Zbigniew Rauminister spraw zagranicznych
-
Michał Kurtykaminister klimatu i środowiska
-
Tadeusz Kościńskiminister finansów, funduszy i polityki regionalnej
-
Marlena Malągminister rodziny i polityki społecznej
-
Adam Niedzielskiminister zdrowia
-
Konrad Szymańskiminister do spraw Unii Europejskiej
-
Zbigniew Ziobrominister sprawiedliwości
-
Przemysław Czarnekminister edukacji i nauki
-
Michał Dworczykminister - członek Rady Ministrów, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
-
Łukasz Schreiberminister - członek Rady Ministrów
-
Michał Cieślakminister - członek Rady Ministrów
-
Michał Wójcikminister - członek Rady Ministrów
Poprzedni premierzy
- Premierzy III Rzeczypospolitej
-
Beata Szydło 16 listopada 2015 r. - 11 grudnia 2017 r.
Urodzona 15 kwietnia 1963. Posłanka na Sejm V, VI, VII i VIII kadencji.
Pochodzi z Przecieszyna - miejscowości położonej w gminie Brzeszcze w Zachodniej Małopolsce.
W 1987 ukończyła studia w Katedrze Etnografii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W latach 1989 - 1995 była doktorantką na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ. W 1997 ukończyła studia podyplomowe dla menedżerów kultury w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, a w 2001 w Akademii Ekonomicznej w Krakowie - zarządzanie samorządem terytorialnym w Unii Europejskiej.
W latach 1995 - 1997 była kierownikiem Libiąskiego Centrum Kultury, które tworzyła od podstaw. W latach 1997 - 1998 była dyrektorem ośrodka kultury w Brzeszczach. W 1998 r. została Burmistrzem Gminy Brzeszcze - najmłodszym burmistrzem w Małopolsce. W latach 1998–2002 pełniła także funkcję radnej powiatu oświęcimskiego. W 2002 r. została wybrana radną sejmiku województwa małopolskiego. W 2004 została wiceprezesem Ochotniczej Straży Pożarnej w gminie Brzeszcze.
W 2005 wstąpiła do Prawa i Sprawiedliwości i z jego listy została wybrana na posła V kadencji z najlepszym wynikiem w okręgu chrzanowskim. Zasiadała w Komisji Gospodarki i Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. W 2010 została wiceprezesem Prawa i Sprawiedliwości.
Zamężna. Ma dwóch synów: Tymoteusza i Błażeja.
-
Ewa Kopacz 22 września 2014 r. - 16 listopada 2015 r.
Urodziła się w 1956 r. w Skaryszewie na ziemi radomskiej.
Absolwentka Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Lublinie. Posiada specjalizację pierwszego stopnia z pediatrii i specjalizację z medycyny rodzinnej. Do 2001 r. kierowała Zakładem Opieki Zdrowotnej w Szydłowcu.
W latach 1998-2001 pełniła funkcję radnej Sejmiku Mazowieckiego.
Od 2001 r. jest członkiem Platformy Obywatelskiej. Z ramienia tego ugrupowania sprawowała mandat posła IV kadencji, reprezentując radomski okręg wyborczy. Ponownie została wybrana do Sejmu V kadencji, w którym objęła stanowisko przewodniczącej Komisji Zdrowia.
Od 10 października 2010 r. jest wiceprzewodniczącą Platformy Obywatelskiej. W wyborach parlamentarnych w 2007 r. po raz trzeci uzyskała mandat poselski, a 16 listopada 2007 r. została powołana na stanowisko minister zdrowia.
W wyborach w 2011 r. została posłanką VII kadencji. 8 listopada 2011 r. wybrana na Marszałka Sejmu.
Córka Katarzyna jest lekarzem, absolwentką Akademii Medycznej w Gdańsku.
-
Donald Tusk 16 listopada 2007 r. - 22 września 2014 r.
Urodził się 22 kwietnia 1957 r. w Gdańsku. Ukończył studia historyczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Gdańskiego. Na tej uczelni uczestniczył w tworzeniu Studenckiego Komitetu Solidarności.
Współpracował z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża. Był również współtwórcą Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Gdańsku, szefem "Solidarności" w Wydawnictwie Morskim oraz dziennikarzem wydawanego przez związek tygodnika "Samorządność". Przez siedem lat utrzymywał się z pracy fizycznej w spółdzielni "Świetlik".
W wyborach w roku 1997 otrzymał mandat senatora z ramienia Unii Wolności. Został wicemarszałkiem Senatu IV kadencji. Był także wicemarszałkiem Sejmu IV kadencji w latach 2001-2005. Poseł na Sejm I, IV, V, VI i VII kadencji. Od kwietnia 2003 r. przewodniczący partii Platforma Obywatelska.
Żonaty. Ma dwoje dzieci: córkę Katarzynę i syna Michała.
-
Jarosław Kaczyński 14 lipca 2006 r. - 16 listopada 2007 r.
Urodził się 18 czerwca 1949 r. w Warszawie.
Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Jest doktorem prawa. Pracował w Instytucie Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego oraz w białostockiej filii Uniwersytetu Warszawskiego.
Od lat 70. zaangażowany w działalność opozycyjną; współpracował z największymi organizacjami dysydenckimi w tym czasie - z Komitetem Obrony Robotników (KOR) i Komitetem Helsińskim (w latach 80.). Był doradcą i członkiem podziemnych władz krajowych Niezależnego Związku Zawodowego "Solidarność". Od 1989 do końca 1990 r. redaktor naczelny "Tygodnika Solidarność". W 1989 r. został senatorem I kadencji z listy Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Z upoważnienia "Solidarności" negocjował powołanie rządu Tadeusza Mazowieckiego. Poseł na Sejm I, III, IV, V, VI i VII kadencji.
Był ministrem stanu, szefem Kancelarii prezydenta Lecha Wałęsy w latach 1990-1992. Założyciel i prezes partii Porozumienie Centrum (1990-1998).
W 2001 r. razem z bratem Lechem Kaczyńskim założył partię Prawo i Sprawiedliwość. W tym samym roku w wyniku wyborów parlamentarnych PiS wchodzi do Sejmu. Jarosław Kaczyński obejmuje stanowisko przewodniczącego Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości, pełnił tę funkcję do 2003 r. W tym samym roku został wybrany na prezesa partii Prawo i Sprawiedliwość, zastąpił na tym stanowisku swojego brata, który został prezydentem Warszawy. 25 września 2005 r. ponownie uzyskał mandat poselski, zdobywając 171 tys. głosów. Był to wówczas najlepszy wynik osiągnięty w wyborach parlamentarnych po 1989 r.
10 lipca 2006 r. prezydent RP Lech Kaczyński desygnował Jarosława Kaczyńskiego na stanowisko nowego premiera. Wraz z Radą Ministrów został zaprzysiężony przez Prezydenta 14 lipca 2006 r. Obowiązki prezesa Rady Ministrów Jarosław Kaczyński pełnił do 16 listopada 2007 r.W wyborach parlamentarnych w 2011 r. po raz kolejny uzyskał mandat posła.
-
Kazimierz Marcinkiewicz 31 października 2005 r. - 14 lipca 2006 r.
Urodził się 20 grudnia 1959 r. w Gorzowie Wielkopolskim.
Ukończył studia fizyczne na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz studia podyplomowe z zakresu administracji na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu.
W latach 1983-1990 był członkiem NSZZ "Solidarność", redagował i wydawał w drugim obiegu pismo oświaty niezależnej "Pokolenie" oraz był współzałożycielem, redaktorem i wydawcą katolickiego tygodnika "Aspekty". Od 1990 do 1992 r. Kurator w Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp. W 1992 r. został wiceministrem edukacji narodowej w rządzie Hanny Suchockiej. W latach 1993-1995 konsultant i wicedyrektor Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Gorzowie.
Od 1989 r. członek-założyciel Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Od 1994 roku był członkiem Zarządu Głównego ZChN i szefem Zarządu Regionu w Gorzowie Wlkp. Poseł III kadencji z ramienia AWS-ZChN; pełnił funkcję wiceprzewodniczącego sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, a także wiceszefa Komisji Nadzwyczajnej przygotowującej zmiany prawne związane z reformą administracji. W latach 1999-2000 był szefem gabinetu politycznego premiera Jerzego Buzka.
W lutym 2001 r. zrezygnował z członkostwa w ZChN i założył Przymierze Prawicy, które połączyło się z partią Prawo i Sprawiedliwość. W lipcu tego samego roku został szefem Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość. Był posłem na Sejm RP IV kadencji i jednocześnie szefem sejmowej komisji Skarbu Państwa a wcześniej wiceprzewodniczący Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży; uczestniczył też w pracach Komisji Finansów Publicznych oraz kilku podkomisji. W 2003 r. otrzymał tytuł Cyberpolityka 2003, nagrodę przyznawaną postaciom polskiej sceny politycznej szczególnie zasłużonym w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego.
W tym samym roku z Wiesławem Walendziakiem założył Instytut Środkowoeuropejski - wydawcę dwumiesięcznika "Międzynarodowy Przegląd Polityczny".
W wyborach parlamentarnych w 2005 r. otrzymał 19.305 głosów i zdobył mandat poselski. 31 października 2005 r. został Prezesem Rady Ministrów; obowiązki pełnił do 14 lipca 2006 r.
Następnie od 20 lipca 2006 r. do 2 grudnia 2006 r., jako zarządca komisaryczny miasta, pełnił obowiązki Prezydenta miasta stołecznego Warszawy.
Od 1 marca 2007 r. do 18 maja 2008 r. pracował w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju, gdzie reprezentował Polskę w Radzie Dyrektorów.
-
Marek Belka 2 maja 2004 r. - 31 października 2005 r.
Urodził się 9 stycznia 1952 r. w Łodzi.
Jest absolwentem Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego W 1978 roku uzyskał stopień doktora, w 1986 - habilitację, a w 1994 r.tytuł profesora nauk ekonomicznych.
Swoją karierę polityczną rozpoczął w 1990 r., zostając doradcą i konsultantem w Ministerstwie Finansów, a następnie Ministerstwie Przekształceń Własnościowych i Centralnym Urzędzie Planowania. W 1996 r. powołany na stanowisko konsultanta Banku Światowego. W latach 1994-1996 był wiceprzewodniczącym Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej przy Radzie Ministrów, a następnie doradcą ekonomicznym Prezydenta RP.W lutym 1997 r. został powołany - w miejsce Grzegorza Kołodki - na wicepremiera i ministra finansów w rządzie Włodzimierza Cimoszewicza. Funkcje sprawował do października 1997 r.
W październiku 2001 r. został powołany ponownie na stanowiska wicepremiera i ministra finansów, w rządzie Leszka Millera. Stanowisko opuścił w lipcu 2002 r.
Od czerwca do października 2003 r. był szefem koalicyjnej Rady Koordynacji Międzynarodowej w Iraku, odpowiedzialny za stworzenie tymczasowego rządu tym kraju. Od listopada 2003 r. do kwietnia 2004 r. dyrektor ds. polityki gospodarczej w Tymczasowych Władzach Koalicyjnych w Iraku. Był odpowiedzialny za reformę walutową, stworzenie od podstaw nowego systemu bankowego i ogólny nadzór nad gospodarką Iraku.
W kwietniu 2004 r. został zgłoszony jako prezydencki kandydat na następcę premiera Leszka Millera. 2 maja tego roku został desygnowany i oficjalnie powołany na stanowisko Premiera RP oraz Przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej. 24 czerwca Sejm udzielił mu wotum zaufania. Obowiązki Prezesa Rady Ministrów pełnił do 31 października 2005 r.
27 grudnia 2005 r. został mianowany sekretarzem wykonawczym Komisji Gospodarczej ONZ ds. Europy. Pełnił także funkcję dyrektora Departamentu Europejskiego Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Od czerwca 2010 r. pełni funkcję prezesa Narodowego Banku Polskiego.
-
Leszek Miller 19 października 2001 r. - 2 maja 2004 r.
Urodzony 3 lipca 1946 r. w Żyrardowie.
Absolwent Wyższej Szkoły Nauk Społecznych w Warszawie, magister nauk politycznych.
Pracę zawodową rozpoczął jako robotnik w Zakładach Przemysłu Lniarskiego w Żyrardowie; łączył ją z działalnością społeczną i związkową. Od 1969 r. członek PZPR. W końcowym okresie istnienia tej partii sekretarz i członek Biura Politycznego. W 1989 r. jako sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej czynnie uczestniczył w przygotowaniach i obradach "Okrągłego Stołu"- wydarzenia o historycznym znaczeniu; współprzewodniczył Zespołowi ds. Młodzieży.
Członek - założyciel i sekretarz generalny Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej (1990-1993). Wiceprzewodniczący SdRP (1993-1997), a od III Kongresu SdRP (06.12.1997) przewodniczący partii. Na I Kongresie nowej partii - Sojuszu Lewicy Demokratycznej (18-19.12.1999) - wybrany jej przewodniczącym.
Minister pracy i polityki socjalnej (1993-1996); minister - szef Urzędu Rady Ministrów (1996); minister spraw wewnętrznych i administracji (1997); przewodniczący Komitetu Społeczno - Politycznego Rady Ministrów (1994-1997).
Przewodniczący ze strony rządu Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu, przewodniczący Polsko-Amerykańskiej Komisji do spraw Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej, przewodniczący V Regionalnej Konferencji Międzynarodowej Organizacji Pracy.
Poseł na Sejm RP z łódzkiego okręgu wyborczego w I, II, III kadencji. W wyborach parlamentarnych 21 września 1997 r. otrzymał ponad 124 tysiące głosów. Od 19 października 1997 r. przewodniczący Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.
Prezes Rady Ministrów od 19 października 2001 r. do 2 maja 2004 r.
W wyborach parlamentarnych w 2011 r. uzyskał mandat posła. Został ponownie przewodniczącym Sojuszu Lewicy Demokratycznej.
Żonaty; ma jednego syna.
-
Jerzy Buzek 31 października 1997 r. - 19 października 2001 r.
Urodził się 3 lipca 1940 r. w Śmiłowicach.
Ukończył Wydział Mechaniczno-Energetyczny Politechniki Śląskiej ze specjalizacją inżynieria chemiczna. Jest profesorem nauk technicznych. Był pracownikiem naukowym w Instytucie Inżynierii Chemicznej Polskiej Akademii Nauk w Gliwicach.
Autor kilkudziesięciu artykułów i monografii na temat modelowania matematycznego, odsiarczania gazów spalinowych i optymalizacji procesów.
Był organizatorem podziemnych struktur "Solidarności" na Śląsku i w Zagłębiu. Działał we władzach krajowych i regionalnych podziemnej "S". Przewodniczył I, IV, V i VI krajowemu zjazdowi Związku. Należał do zespołu ekspertów AWS, jest współautorem części gospodarczej programu tej partii.
Prezes Rady Ministrów od 31 października 1997 do 19 października 2001 r.
Dwukrotnie (w 2004 i w 2009 r.) został wybrany na posła do Europarlamentu z ramienia Platformy Obywatelskiej.
Od 14 lipca 2009 r. do 17 stycznia 2012 r. przewodniczący Parlamentu Europejskiego.
Odznaczony Orderem Orła Białego.
-
Włodzimierz Cimoszewicz 7 lutego 1996 r. - 31 października 1997 r.
Urodził się 13 IX 1950 r. w Warszawie.
Ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Jest doktorem międzynarodowego prawa publicznego. W latach 1972-1985 pracował jako adiunkt w Zakładów Organizacji Międzynarodowych Instytutu Prawa Międzynarodowego UW.
Poseł na Sejm w latach 1989-1997. W wyborach w 1997 r. został ponownie posłem SLD.
Od 1971 do 1990 r. należał do PZPR, zaś w latach 1990-1993 był przewodniczącym Sojuszu Lewicy Demokratycznej.
W 1990 r. kandydował na urząd Prezydenta, uzyskując w I turze 9,21 proc. głosów. Był wicemarszałkiem Sejmu (od marca 1995 do lutego 1996 r. W rządzie Waldemara Pawlaka (1993-1995) był wicepremierem i ministrem sprawiedliwości, a od lutego 1996 do października 1997 r. - prezesem Rady Ministrów. W rządzie Leszka Millera objął tekę ministra spraw zagranicznych.
Od 5 stycznia do 18 października 2005 r. marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. W wyborach w 2007 r. i 2011 r. uzyskał mandat senatora.
-
Józef Oleksy 7 marca 1995 r. - 7 lutego 1996 r.
Urodził się 22 VI 1946 r. w Nowym Sączu. Zmarł 9 I 2015 r. w Warszawie.
Ukończył Wydział Handlu Zagranicznego SGPiS w Warszawie. Był doktorem ekonomii.
Od 1968 do 1990 r. należał do PZPR, zaś w latach 1987-1989 był sekretarzem KW PZPR w Białej Podlaskiej. W 1989 r. powołany do rządu jako minister ds. współpracy ze związkami zawodowymi. Od 1990 r. członek Socjaldemokracji Rzeczpospolitej Polskiej, w latach 1996-1997 jej przewodniczący.
Poseł na Sejm w latach 1989-2005. Od października 1993 do marca 1995 r. marszałek Sejmu. Przewodniczący Sojuszu Lewicy Demokratycznej w latach 2004-2005. W wyborach w 1997 r. został ponownie posłem SLD.
Powołany na urząd premiera w marcu 1995 r. W styczniu 1996 r. na skutek podjęcia przez prokuraturę wojskową śledztwa w sprawie jego domniemanej współpracy z wywiadem rosyjskim podał się do dymisji .
Wicepremier i minister spraw wewnętrznych i administracji od stycznia do kwietnia 2004 r. Od 21 kwietnia 2004 r. do 5 stycznia 2005 r. marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
W 2012 r. wybrany wiceprzewodniczącym Sojuszu Lewicy Demokratycznej.
-
Waldemar Pawlak 26 października 1993 r. - 7 marca 1995 r.
Urodził się 5 IX 1959 r. w miejscowości Model (obecnie woj. mazowieckie, powiat gostyniński).
Ukończył Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki Warszawskiej. Prezes Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych.
Poseł na Sejm od 1989 r.
W latach 1984-1990 członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Polskiego Stronnictwa Ludowego "Odrodzenie", a od 1990 r. członek Polskiego Stronnictwa Ludowego. Od czerwca 1991 do października 1997 r. prezes Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL. W czerwcu 1992 r. desygnowany przez prezydenta L. Wałęsę na Premiera, choć nie udało mu się utworzyć gabinetu. Po wyborach parlamentarnych w 1993 r. zostaje ponownie Premierem rządu SLD-PSL. W lutym 1995 r. podaje się do dymisji.
W latach 2005-2012 był prezesem Polskiego Stronnictwa Ludowego.
Od 16 listopada 2007 r. do 27 listopada 2012 r. wiceprezes Rady Ministrów i minister gospodarki.
-
Hanna Suchocka 10 lipca 1992 r. - 26 października 1993 r.
Urodziła się 3 IV 1946 r. w Pleszewie (woj. wielkopolskie).
Ukończyła Wydział Prawa Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Jest doktorem nauk prawnych. W latach 1968-1969 była pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, zaś w okresie 1972-1979 pracownikiem naukowym katedry prawa na tej uczelni. Od 1982 r. pracownik dydaktyczny KUL W 1988 r. wykładowca na Wydziale Prawa Świeckiego KUL, a w 1990 r. w Instytucie Nauk o Państwie i Prawie PAN.
W latach 1969-1984 była członek Stronnictwa Demokratycznego, od 1980 r. członkini NSZZ "Solidarność", od 1990 r. Unii Demokratycznej, a następnie Unii Wolności.
Posłanka na Sejm w latach 1980-1985 i 1989-1997. W wyborach w 1997 została ponownie posłem UW.
W lipcu 1992 r. powołana na urząd Premiera. W maju 1993 r., po uchwaleniu wotum nieufności dla rządu przez Sejm, złożyła dymisję na ręce prezydenta L. Wałęsy, który jej nie przyjął i rozwiązał parlament. Po wyborach we wrześniu 1993 r. Prezydent przyjął dymisję gabinetu.
W okresie od października 1997 do czerwca 2000 r. była ministrem sprawiedliwości w rządzie premiera Jerzego Buzka.
Od 2001 r. ambasador Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej. Jest również ambasadorem RP przy Zakonie Maltańskim.
-
Waldemar Pawlak 5 czerwca 1992 r. - 10 lipca 1992 r.
Premier od 5.VI. do 10.VII.1992 r. oraz od 26.X.1993 do 1.III.1995 r.
Urodził się 5 IX 1959 r. w miejscowości Model (obecnie woj. mazowieckie, powiat gostyniński).
Ukończył Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki Warszawskiej.
Poseł na Sejm od 1989 r.
W latach 1984-1990 członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Polskiego Stronnictwa Ludowego "Odrodzenie", a od 1990 r. członek Polskiego Stronnictwa Ludowego. Od czerwca 1991 do października 1997 r. prezes Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL. W czerwcu 1992 r. desygnowany przez prezydenta L. Wałęsę na Premiera, choć nie udało mu się utworzyć gabinetu. Po wyborach parlamentarnych w 1993 r. zostaje ponownie Premierem rządu SLD-PSL. W lutym 1995 r. podaje się do dymisji.
W latach 2005-2012 był prezesem Polskiego Stronnictwa Ludowego.
Od 16 listopada 2007 r. do 27 listopada 2012 r. wiceprezes Rady Ministrów i minister gospodarki.
Jest prezesem Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych.
-
Jan Olszewski 6 grudnia 1991 r. - 5 czerwca 1992 r.
Urodził się 20 VIII 1930 r. w Warszawie. Ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
W czasie okupacji działał w Szarych Szeregach. Był łącznikiem w Powstaniu Warszawskim w 1944 r. W latach 1953-1954 pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości, a następnie w Zakładzie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (1955-1956); w redakcji tygodnika "Po prostu" (1955-1957) W 1957 r. otrzymał zakaz wykonywania zawodu dziennikarza (do 1959 r.). W latach 1962-1968 prowadził kancelarię adwokacką, broniąc w tym okresie w procesach politycznych m.in. J. Kuronia i K. Modzelewskiego. Wspólpracownik KOR oraz Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Współautor statutu "Solidarności".
W 1984 pełnomocnik rodziny księdza J. Popiełuszki w procesie jego zabójców.
W grudniu 1991 r. zostaje powołany na urząd Premiera. W czerwcu 1992 r. próba przeprowadzenia lustracji wśród wyższych urzędników państwowych oraz polityków doprowadza do upadku jego gabinetu.
W 1995 r. kandydował na urząd Prezydenta, uzyskując w I turze 6,86 proc. głosów. Po wyborach powołał nowe ugrupowanie polityczne - Ruch Odbudowy Polski.
Poseł na Sejm RP w latach 1991-1993, 1997-2001 oraz 2001-2005.
Dwukrotnie pełnił funkcje zastępcy przewodniczącego Trybunału Stanu (w latach 1989- 1991 oraz 2005-2006).
Był doradcą Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego ds. politycznych.
Odznaczony Orderem Orła Białego.
-
Jan Krzysztof Bielecki 4 stycznia 1991 r. - 6 grudnia 1991 r.
Urodził się 3 V 1951 r. w Bydgoszczy.
Ukończył Wydział Ekonomiki Transportu Wodnego Uniwersytetu Gdańskiego. W latach 1973-1980 był asystentem w Instytucie Ekonomiki Transportu Wodnego na tej uczelni. Równocześnie kierownik pracowni w Ośrodku Doskonalenia Kadr Kierowniczych Ministerstwa Przemysłu Maszynowego i Hutnictwa. Od końca 1980 r. ekspert ekonomiczny NSZZ "Solidarność". W stanie wojennym działacz podziemnych struktur związku. Od 1985 r. prezes sopockiej Spółki Konsultingowej "Doradca". W 1989 r. był jednym z założycieli Gdańskiego Towarzystwa Społeczno-Gospodarczego Kongres Liberałów. Od lutego 1990 r. był członek Prezydium Kongresu Liberalno-Demokratycznego, a od kwietnia 1994 r. Unii Wolności - po połączeniu się UD i KLD.
Poseł na Sejm w latach 1989-1993.
W grudniu 1990 r. zostaje powołany na urząd Premiera. Po wyborach w październiku 1991 r. składa dymisję, która zostaje przyjęta przez Sejm w grudniu 1991 r. W rządzie Hanny Suchockiej był ministrem ds. integracji europejskiej i pomocy zagranicznej.
Od grudnia 1993 do września 2003 r. przedstawiciel Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju.
W latach 2003 - 2010 prezes zarządu Banku Pekao SA.
-
Tadeusz Mazowiecki 24 sierpnia 1989 r. - 4 stycznia 1991 r.
Urodził się w 1927 r.
Po II wojnie światowej współpracował ze Stowarzyszeniem "PAX", zaś w 1956 r. ze środowiskiem "Znaku" i z jego ramienia został posłem na Sejm. W 1980 r., wraz z grupą ekspertów, doradca NSZZ "Solidarność", a w 1981 r. redaktor naczelny tygodnika "Solidarność". W grudniu 1981 r. internowany w stanie wojennym. W 1989 r. uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu ze strony "Solidarności".
24 sierpnia 1989 r. został powołany przez Sejm na urząd premiera. Po przegranej w wyborach prezydenckich w 1990 r. złożył dymisję swojego gabinetu.
W 1991 r. stanął na czele Unii Demokratycznej, a później Unii Wolności.
Poseł na Sejm w latach 1989-2001.
W 2005 r. był jednym ze współzałożycieli Partii Demokratycznej - demokraci.pl.
Odznaczony Orderem Orła Białego.
W latach 2010-2013 był doradcą prezydenta ds. polityki krajowej i międzynarodowej.
Zmarł 28 października 2013.
-
Beata Szydło 16 listopada 2015 r. - 11 grudnia 2017 r.
- Premierzy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
-
Czesław Kiszczak 2 sierpnia 1989 r. - 24 sierpnia 1989 r.
Urodził się 19 października 1925 r.
W 1945 r. wstąpił do Wojska Polskiego. funkcjonariusz wywiadu i kontrwywiadu. Generał WP. W 1945 r. członek PPR, potem PZPR.
W latach 1986-1990 był członkiem Biura Politycznego KC PZPR, a w latach 1981-1990 ministrem spraw wewnętrznych. Był także członkiem WRON. Po porozumieniach Okrągłego Stołu w 1989 r. został Premierem ale nie sformował rządu. W latach 1989-1990 wicepremier w rządzie Tadeusza Mazowieckiego.
-
Mieczysław Rakowski 27 września 1988 r. - 1 sierpnia 1989 r.
Urodził się 1 grudnia 1926 r.
W 1946 r. wstąpił do PPR, następnie był członkiem PZPR. W latach 1958-1982 redaktor naczelny tygodnika "Polityka".
Od 1981 do 1985 r. był wicepremierem, w latach 1988-1989 Premier PRL, zaś w okresie 1987-1990 członek Biura Politycznego KC PZPR. Ostatni pierwszy sekretarz PZPR.Zmarł 8 listopada 2008 r.
-
Zbigniew Messner 5 listopada 1985 r. - 19 września 1988 r.
Urodził się 13 marca 1929 r.
Ekonomista. profesor Akademii Ekonomicznej w Katowicach. W latach 1981-1988 był członkiem Biura Politycznego KC PZPR.
W październiku 1985 r. został Prezesem Rady Ministrów. Urząd ten sprawował do roku 1988.
-
Wojciech Jaruzelski 11 lutego 1981 r. - 6 listopada 1985 r.
Urodził się 6 lipca 1923 r.
Pochodzi z rodziny ziemiańskiej. Po wybuchu wojny znalazł się na Litwie, a następnie na Syberii. Nie dostał się do armii generała Andersa, więc wstąpił do wojska organizowanego przez Związek Patriotów Polskich. Ukończył szkołę oficerską w Riazaniu. Do Polski powrócił z armią Z. Berlinga. W 1947 r. wstąpił do PPR. Szybko awansował i w 1956 r. został generałem Ludowego Wojska Polskiego. Do 1965 r. był szefem Głównego Zarządu Politycznego WP. W latach 1965-1968 szef sztabu generalnego, a w okresie 1962-1968 wiceministrem obrony narodowej. Od 1968 r. był ministrem obrony narodowej.
W 1981 r. został Premierem i I sekretarzem KC PZPR. 13 grudnia 1981 r. wprowadził w Polsce stan wojenny i stanął na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego - WRON (do lipca 1983). W połowie lat osiemdziesiątych zrzekł się urzędu Premiera i został przewodniczącym Rady Państwa. Zgodził się na rozmowy Okrągłego Stołu.
W lipcu 1989 r. wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na Prezydenta.
Po wyborach prezydenckich w grudniu 1990 r. wycofał się z czynnego życia politycznego.
-
Józef Pińkowski 5 września 1980 r. - 11 lutego 1981 r.
Urodził się 17 kwietnia 1929 r.
Ekonomista. W latach 1974-1980 był sekretarzem KC PZPR. Premierem został we wrześniu 1980 i pozostał na stanowisku do lutego 1981 r. Był członkiem Biura Politycznego KC PZPR.
Zmarł 8 listopada 2000 r.
-
Edward Babiuch 18 lutego 1980 r. - 24 sierpnia 1980 r.
Urodził się 28 grudnia 1927 r.
Ekonomista. Od 1948 r. był członkiem PPR a następnie PZPR. W latach 1949-1955 aktywnie działał w Związku Młodzieży Polskiej. Od 1969 do 1980 r. poseł na Sejm, a w latach 1970-1980 członek Biura Politycznego i sekretarz Komitetu Centralnego PZPR. Był zastępcą Przewodniczącego Rady Państwa w latach 1976-1980. Jeden z najbliższych współpracowników Edwarda Gierka.
W lutym 1980 r. został Prezesem Rady Ministrów. Stanowisko to piastował przez pół roku do sierpnia 1980 r.
W 1981 r. uznany za winnego kryzysu społeczno-gospodarczego w Polsce i wykluczony z PZPR.
-
Piotr Jaroszewicz 23 grudnia 1970 r. - 18 lutego 1980 r.
Urodził się 8 października 1909 r.
W latach trzydziestych pracował jako nauczyciel i kierownik szkoły powszechnej w powiecie garwolińskim. Po wybuchu wojny znalazł się w sowieckiej strefie okupacyjnej, gdzie w 1943 r. wstąpił do armii Z. Berlinga. Został generałem dywizji Ludowego Wojska Polskiego. W armii pełnił funkcje w aparacie politycznym. Od 1944 r. był członkiem PPR.
W latach 1945-1950 zajmował stanowisko wiceministra obrony narodowej. Następnie, od 1952 do 1970 r., był wicepremierem, a w okresie 1954-1956 równocześnie ministrem górnictwa. Od 1956 r. zasiadał w RWPG jako stały przedstawiciel PRL.
Premierem został po tzw. wydarzeniach grudniowych w 1970 r. i pozostał na stanowisku do lutego 1980 r. W efekcie wprowadzonych przez niego reform doszło do protestu robotników w 1976 r .
W 1981 został usunięty z PZPR jako współodpowiedzialny za kryzys polityczny i społeczno-gospodarczy Polski.
Zamordowany wraz z żoną w niewyjaśnionych okolicznościach 1 września 1992 r.
-
Józef Cyrankiewicz 18 marca 1954 r. - 23 grudnia 1970 r.
Urodził się 23 kwietnia 1911 r.
Był członkiem PPS, a od 1935 r. sekretarzem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Krakowie. Więzień obozów w Oświęcimiu i Mauthausen. Od sierpnia 1945 do grudnia 1948 r. sekretarz generalny Rady Naczelnej PPS. Brał czynny udział w połączeniu PPR i PPS.
W latach 1947-1952 i 1954-1970 był Premierem, a w latach 1952-1954 wicepremierem. W 1956 i 1970 r. opowiadał się za siłową pacyfikacją manifestacji robotniczych. Od 1948 do 1971 r. członek Biura Politycznego KC PZPR, a w latach 1970-1972 przewodniczący Rady Państwa.
Zmarł 20 stycznia 1989 r.
-
Bolesław Bierut 20 listopada 1952 r. - 18 marca 1954 r.
Urodził się 18 kwietnia 1892 r. Jego właściwe nazwisko to Bolesław Biernacki.
W latach 1912-1918 działał w PPS-Lewicy a następnie w Komunistycznej Partii Polski (KPP). Między 1925 a 1927 rokiem był członkiem KC KPP. W 1930 r. ukończył w Moskwie szkołę Międzynarodówki Komunistycznej i został przedstawicielem Kominternu w Bułgarii, Czechosłowacji i Austrii. W 1933 r. został skazany w Polsce na 7 lat więzienia (zwolniony w 1938 r. na podstawie amnestii).
W czasie okupacji był pracownikiem NKWD i przebywał w Mińsku na Białorusi jako pracownik zarządu miejskiego. W 1943 został przerzucony do Polski, gdzie wszedł w skład KC PPR. W latach 1943-1944 był członkiem Sekretariatu, a do 1956 r. członkiem Biura Politycznego KC PPR i PZPR.
Współtwórca KRN. Jako jej przewodniczący w sierpniu 1944 r. prowadził spotkanie przedstawicieli KRN, PKWN i ZPP z delegacją rządu na uchodźstwie pod przewodnictwem Stanisława Mikołajczyka. Stał na czele delegacji polskiej na konferencję w Poczdamie. Popierał tam stanowisko Stalina w sprawie granic Polski. Był zwolennikiem sowietyzacji Polski i jej ścisłego związania z ZSRR. Odpowiedzialny za zbrodnie dokonane przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego.
W lutym 1947 r. został Prezydentem, a następnie - z chwilą uchwalenia Konstytucji PRL z 1952 r. - Przewodniczącym Rady Państwa. Pozostał na tym stanowisku do listopada 1952 r.
W latach 1952-1954 był Prezesem Rady Ministrów PRL.
Zmarł nagle 12 marca 1956 r. w Moskwie.
-
Józef Cyrankiewicz 2 lipca 1947 r. - 20 listopada 1952 r.
Urodził się 23 kwietnia 1911 r.
Był członkiem PPS, a od 1935 r. sekretarzem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Krakowie. Więzień obozów w Oświęcimiu i Mauthausen. Od sierpnia 1945 do grudnia 1948 r. sekretarz generalny Rady Naczelnej PPS. Brał czynny udział w połączeniu PPR i PPS.
W latach 1947-1952 i 1954-1970 był Premierem, a w latach 1952-1954 wicepremierem. W 1956 i 1970 r. opowiadał się za siłową pacyfikacją manifestacji robotniczych. Od 1948 do 1971 r. członek Biura Politycznego KC PZPR, a w latach 1970-1972 przewodniczący Rady Państwa.
Zmarł 20 stycznia 1989 r.
-
Edward Osóbka-Morawski 31 grudnia 1944 r. - 7 lutego 1947 r.
Urodził się 5 października 1909 r.
Od 1928 r. związany był z Polską Partią Socjalistyczną. Uczestniczył w tworzeniu Krajowej Rady Narodowej (KRN), w której pełnił funkcję wiceprzewodniczącego.
W lipcu 1944 r. objął funkcję przewodniczącego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN). W tym samym czasie kierował pracami Resortu Spraw Zagranicznych, a od października 1944 r. Resortu Rolnictwa i Reform Rolnych. 31.XII.1944 r. stanął na czele Rządu Tymczasowego. W 1945 r. został Premierem Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej i na stanowisku tym pozostawał do lutego 1947 r. W latach 1947-1949 był ministrem administracji publicznej. W 1949 r. usunięto go z PZPR, do której ponownie został przyjęty w 1956 r. Był posłem na Sejm w latach 1947-1952.
Po 1989 r. próbował powrócić do polityki, tworząc odrodzoną PPS. Autor wspomnień pt. "Trudna droga".
Zmarł 9 stycznia 1997 r.
-
Czesław Kiszczak 2 sierpnia 1989 r. - 24 sierpnia 1989 r.
- Premierzy II Rzeczypospolitej na wychodźstwie
-
Edward Szczepanik 8 kwietnia 1986 r. - 22 grudnia 1990 r.
Urodził się w 22 sierpnia 1915 r.
W latach 1940-1941 więzień obozów sowieckich. Po uwolnieniu trafił do II Korpusu Wojska Polskiego. W okresie od 1963 do 1977 r. pracował dla Organizacji do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). W latach 1986-1990 stał na czele rządu polskiego na uchodźstwie.
Zmarł 11 października 2005 r.
-
Kazimierz Sabbat 5 sierpnia 1976 r. - 8 kwietnia 1986 r.
Urodził się 27 lutego 1913 r. w Bielmach Kapitulnych.
Na krótko przed wojną skończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Należał do harcerstwa. We wrześniu 1939 r. został zmobilizowany do armii; po wkroczeniu Armii Czerwonej na teren Polski ewakuował się przez Węgry do Francji. Po krótkiej służbie w marynarce wojennej jako instruktor wyszkolenia został skierowany do Brygady Zmotoryzowanej generała Maczka. Ranny podczas odwrotu dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie skierowano go do służby w Sztabie Głównym.
Po opuszczeniu wojska w 1948 r. założył własne przedsiębiorstwo i zajął się działalnością społeczną w harcerstwie i w Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów. Od 1954 r., członek kierownictwa Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego - organu pełniącego funkcje zbliżone do rządowych. Równocześnie uczestniczył w pracach Niezależnej Grupy Politycznej, jednego z ugrupowań wchodzących w skład Tymczasowej Rady Jedności Narodowej; w 1969 r. został jej prezesem. Objął też prezesurę Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego.
Całą swą działalnoscią zabiegał o doprowadzenie do zjednoczenia ośrodków politycznych emigracji. W 1976 r. został Premierem rządu polskiego na uchodźstwie, a później Prezydentem na wychodźstwie.
Zmarł 19 lipca 1989 r.
-
Alfred Urbański 18 lipca 1972 r. - 15 lipca 1975 r.
Urodził się w 1899 r.
Ekonomista.Działał w emigracyjnej PPS. W latach 1969-1972 był członkiem Rady Trzech. Premier polskiego rządu emigracyjnego od 1972 do 1976 r.
Zmarł w 1983 r.
-
Zygmunt Muchniewski 20 lipca 1970 r. - 13 lipca 1972 r.
Urodził się w 1896 r.
Działacz chrześcijańskiej demokracji. W latach 1970-1972 stał na czele rządu polskiego na uchodźstwie.
Zmarł w 1979 r.
-
Aleksander Zawisza 25 czerwca 1965 r. - 9 czerwca 1970 r.
Urodził się w 1896 r.
Od 1940 r. radca polskiej ambasady w Rzymie. W latach 1942-1945 konsul w krajach Afryki. Po zakończeniu II wojny światowej pozostał na obczyźnie. Będąc ministrem spraw zagranicznych rządu emigracyjnego, proponował utworzenie "pasa neutralnego" obejmującego: Polskę, Litwę, Łotwę, Estonię, Czechosłowację, Rumunię i Węgry.
Po śmierci Antoniego Pająka w grudniu 1965 r. objął urząd Premiera Rządu RP na wychodźstwie - funkcję tę pełnił do 1970 r.
Zmarł w 1977 r.
-
Antoni Pająk 10 września 1955 r. - 14 czerwca 1965 r.
Urodził się 31 lipca 1893 r.
W latach 1914-1917 walczył w Legionach Polskich, a w okresie 1918-1919 służył w Wojsku Polskim. Od 1919 r. należał do Polskiej Partii Socjalistycznej, a w latach 1920-1937 był członkiem jej Rady Naczelnej. Poseł na Sejm 1928-1930. Działał w Związku Inwalidów Wojennych - w latach 1927-1939 był jego prezesem a później wiceprezesem.
W 1940 r. został deportowany na Syberię, gdzie od 1941 do 1942 r. pełnił funkcję delegata ambasady polskiej w Jakucji. W 1942 r. został wydalony z ZSRR. 1943-1945 był delegatem opieki przy Armii Polskiej na Wschodzie. Od 1948 r. przebywał w Wielkiej Brytanii.
W latach 1955-1965 pełnił urząd Premiera Rządu RP na uchodźstwie.
Zmarł 26 listopada 1965 r.
-
Hugon Hanke 8 sierpnia 1955 r. - 10 września 1955 r.
Urodził się w 1904 r.
Działacz Chrześcijańskich Związków Zawodowych i Stronnictwa Pracy na Śląsku.
Podczas II wojny światowej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie.W latach 1950-1954 był ministrem, natomiast od VII do IX 1955 r. Premierem w rządzie emigracyjnym. Współpracował z wywiadem PRL. We wrześniu 1955 r. wrócił do kraju.
Zmarł 19 grudnia 1964 r.
-
Stanisław Mackiewicz 8 czerwca 1954 r. - 21 czerwca 1955 r.
Urodził się 18 grudnia 1896 r. w Petersburgu.
W latach 1919-1921 służył w Wojsku Polskim. Od 1922 do 1939 r. wydawał dziennik "Słowo" w Wilnie. Był posłem na Sejm w latach 1928-1930; W 1939 r. krótko więziony w Berezie Kartuskiej.
Po wybuchu wojny polsko-niemieckiej przedostał się do Londynu. W latach 1940-1941 i 1949-1956 r. był członkiem Rady Narodowej, a od 1954-1955 Premierem rządu emigracyjnego.
W 1956 r. powrócił do kraju i pisywał stały felieton w "Słowie Powszechnym", a także w paryskiej "Kulturze "; był autorem licznych szkiców historycznych i politycznych.
Zmarł 8 lutego 1966 r. w Warszawie.
-
Jerzy Hryniewski 18 stycznia 1954 r. - 13 maja 1954 r.
Urodził się 29 grudnia 1895 r. Naprawdę nazywał się Mikołaj Dolanowski.
Był żołnierzem Polskiej Organizacji Wojskowej. W latach 1928-1932 pełnił funkcję sekretarza generalnego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W okresie od 1930 r. do 1935 r. był posłem na Sejm, a w latach 1932-1934 pełnił funkcję wiceministra spraw wewnętrznych.
Podczas II wojny światowej działał w Konwencie Organizacji Niepodległościowych. Po wojnie współtworzył emigracyjną Ligę Niepodległości Polski. Od stycznia do maja 1954 r. był Premierem rządu polskiego na wychodźstwie.
Zmarł 15 marca 1978 r.
-
Roman Odzierzyński 25 września 1950 r. - 8 grudnia 1953 r.
Urodził się 28 lutego 1892 r.
Od 1918 r. służył w Wojsku Polskim, a od 1940 r. był dowódcą 4 dywizji piechoty WP we Francji. Od 1942 r. dowódca artylerii Armii Polskiej na Wschodzie, następnie II Korpusu Polskiego.
W latach 1950-1953 Premier Rządu RP na uchodźstwie, od 1954 do 1956 r. przewodniczący Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego, a następnie, w latach 1964-1966, członek Rady Trzech.
Zmarł 9 lipca 1975 r.
-
Tadeusz Tomaszewski 9 kwietnia 1949 r. - 25 września 1950 r.
Urodził się 26 listopada 1881 r.
Od 1918 roku służył w Wojsku Polskim. Uczestniczył w Obronie Lwowa w 1918 r. Od grudnia 1937 do sierpnia 1939 Naczelny Komendant Legii Akademickiej. We wrześniu 1939 r. szef Sztabu Obrony warszawy. W latach 1939-1945 był w niewoli niemieckiej.
Po wojnie (do listopada 1946 r.) - delegat II Korpusu Polskiego w Niemczech, potem na emigracji w Wielkiej Brytanii. W latach 1949-1950 - premier rządu RP na uchodźstwie.
Zmarł 10 sierpnia 1950 roku.
-
Tadeusz Bór-Komorowski 2 lipca 1947 r. - 10 lutego 1949 r.
Urodził się 1 czerwca 1895 r. w Chrobrowie (powiat Brzeżany).
W 1924 r. uczestniczył ww VIII Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu. W latach 1928-38 był dowódcą 9 pułku ułanów, następnie komendantem Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. Na Olimpiadzie w Berlinie kierownik polskiej ekipy jeździeckiej, która zdobyła tam srebrny medal.
W kampanii wrześniowej walczył m.in. jako zastępca dowódcy brygady kawalerii. Od lutego 1940 r. był komendantem Obszaru Kraków - Śląsk ZWZ. Mianowany generałem brygady w maju 1940 r. jesienią został wyznaczony na zastępcę "Grota" - Roweckiego oraz mianowany komendantem Obszaru Zachodniego ZWZ. Aresztowany w 1941 r. przez Gestapo zdołał zbiec. Po aresztowaniu Stefana Roweckiego przejął kierownictwo AK.
31 lipca 1944 r. zadecydował, w porozumieniu z Delegatem Rządu na Kraj, wicepremierem S. Jankowskim, o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego . 30 września prezydent Władysław Raczkiewicz mianował go Naczelnym Wodzem. 4 października gen. Komorowski udał się do niewoli. Odmówił Niemcom wydania AK rozkazu zaprzestania walki.
Po wojnie przebywał w Londynie, gdzie objął stanowisko wodza naczelnego PSZ na obczyźnie. W latach 1947-49 był premierem rządu emigracyjnego, następnie w 1954 r. członkiem Rady Politycznej, a później członkiem tzw. Rady Trzech.
Zmarł 24 sierpnia 1966 r.
-
Tomasz Arciszewski 29 listopada 1944 r. - 2 lipca 1947 r.
Urodził się 4 listopada 1877 r.
W 1906 r. wziął udział w zamachu na szefa policji w Królestwie Polskim. Po odzyskaniu niepodległości był członkiem kierownictwa Polskiej Partii Socjalistycznej, m.in. od 1931 do 1939 r. przewodniczącym Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS. Poseł na sejm w latach 1919-1935.
Podczas okupacji członek Rady Jedności Narodowej z ramienia PPS-WRN. W sierpniu 1944 r. został przetransportowany mostem powietrznym z kraju do Londynu, w celu objęcia funkcji prezydenta RP. 29 listopada 1944 r., po dymisji Stanisława Mikołajczyka, objął urząd premiera. Za jego urzędowania 5 lipca 1945 r. USA i W. Brytania cofnęły uznanie rządowi emigracyjnemu na wychodźstwie.
W wyniku zmiany na stanowisku następcy Prezydenta, dokonanej przez Władysława Raczkiewicza w 1947 r., podał się do dymisji. W 1954 r. wybrany do Rady Trzech. Pełnił także funkcję przewodniczącego Centralnego Komitetu Zagranicznego PPS.
Zmarł 20 listopada 1955 r. w Londynie.
-
Stanisław Mikołajczyk 14 lipca 1943 r. - 24 listopada 1944 r.
Urodził się 18 lipca 1901 r.
W latach międzywojennych działacz ruchu ludowego, m.in. prezes Wielkopolskiego Związku Młodzieży Wiejskiej i przewodniczący Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych. Poseł na sejm w latach 1930-1935, od 1935 r. wiceprezes Stronnictwa Ludowego.
Od września 1939 r., na emigracji, wiceprezes Rady Narodowej i członek Komitetu dla Spraw Kraju, od 1941 r, minister spraw wewnętrznych. Po śmierci gen. W. Sikorskiego prezes Rady Ministrów na wychodzstwie do 1944 r.
Po powrocie do kraju w 1945 r. objął stanowisko II wicepremiera i ministra reform rolnych w Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej. Na skutek metod stosowanych przez komunistów (represje wobec działaczy PSL, sfałszowanie wyników referendum z 1946 r. oraz wyborów do sejmu z 1947 r.), mimo popracia społecznego został wyeliminowany z życia politycznego. Zagrożony aresztowaniem potajemnie opuścił Polskę jesienią 1947 r.
Na emigracji podjął działalność polityczną, tworząc Polski Narodowy Komitet Demokratyczny, który nie odegrał jednak znaczniejszej roli, lokując się poza instytucjami emigracyjnego legalizmu. Brał znaczący udział w pracach tzw. Międzynarodówki Chłopskiej. W 1948 r. opublikował wspomnienia "Gwałt na Polsce".
Zmarł 13 grudnia 1966 r. w Waszyngtonie.
-
Władysław Sikorski 30 września 1939 r. - 4 lipca 1943 r.
Urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym (k. Mielca), gdzie jego ojciec był nauczycielem. Ukończył Politechnikę Lwowską. Od 1905 r. członek Związku Odrodzenia Narodu Polskiego, od 1910 - Polskiego Stronnictwa Postępowego.
Współorganizował Związek Walki Czynnej, a następnie Związek Strzelecki. Działał też w Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych.Po wybuchu I wojny światowej był m.in. szefem Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. W 1916 r. dowodził 3. pułkiem Legionów. Nie poparł Piłsudskiego podczas "kryzysu przysięgowego".
W maju 1918 r. przyjechał do Lwowa, gdzie zorganizował stację zborną wysyłającą byłych legionistów i żołnierzy austriackich-Polaków do Królestwa. Od listopada 1918 r. w Wojsku Polskim. Mianowany przez Radę Regencyjną szefem sztabu w dowództwie w Galicji, uczestniczył w obronie Przemyśla przed Ukraińcami.
W 1919 r. walczył w obronie Lwowa i dowodził grupą operacyjną na froncie polsko-ukraińskim na linii Zbrucza. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, m.in. dowodząc 5. Armią w bitwie warszawskiej, następnie 3 Armią toczącą ciężkie walki w rejonie Zamościa z Armią Konną S.M.Budionnego.
W latach 1921-22 był szefem Sztabu Generalnego, po zabójstwie G. Narutowicza - Premierem i ministrem spraw wewnętrznych, a między rokiem 1924 a 1925 ministerem spraw wojskowych. Podczas przewrotu majowego opowiedział się po stronie rządu. W 1928 r. został odsunięty od działalności wojskowej. Stał się jednym z inicjatorów powstania antysanacyjnego Frontu Morges. Opowiadał się za ścisłym aliansem z Francją i tam - po klęsce wrześniowej - stanął od 20 września na czele rządu. 7 listopada 1939 r. został mianowany Naczelnym Wodzem.
Po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych z ZSRR zabiegał o ocalenie znajdujących się tam Polaków, organizację polskich formacji wojskowych i - bezskutecznie - o uznanie przez ZSRR granicy ustalonej w traktacie ryskim.
Na wieść o odkryciu grobów katyńskich rząd Sikorskiego wystąpił do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o przeprowadzenie dochodzenia. Stalin wykorzystał to jako pretekst do zerwania stosunków dyplomatycznych z polskim rządem.
4 lipca 1943 r. Sikorski zginął w katastrofie samolotu startującego z Gibraltaru.
-
Edward Szczepanik 8 kwietnia 1986 r. - 22 grudnia 1990 r.
- Premierzy II Rzeczypospolitej
-
Felicjan Sławoj Składkowski 5 maja 1936 r. - 30 września 1939 r.
Urodził się 9 czerwca 1885 r. w Gąbinie (obecnie woj. mazowieckie).
W listopadzie 1904 r. został aresztowany za udział w manifestacji na placu Grzybowskim w Warszawie. Od 1905 r. członek PPS, od 1906 PPS - Frakcja Rewolucyjna. w 1911 r. ukończył studia medyczne na UJ.
W sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionów jako lekarz wojskowy. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Beniaminowie.
Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej jako szef służb sanitarnych dywizji, potem armii.
W czasie przewrotu majowego, już jako gen. brygady, szef Departamentu Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, opowiedział się po stronie Piłsudskiego i pełnił funkcję "komisarza rządu na m.st. Warszawę", a następnie ministra spraw wewnętrznych. Na tym stanowisku przypadło mu zadanie rozprawienia się z przywódcami Centrolewu w 1930 r. W 1931 r. wrócii do Ministerstwa Spraw Wojskowych jako II wiceminister i szef Administracji Armii. 15 maja 1936 r. objął urząd Premiera (oraz tekę spraw wewnętrznych). Od 1930 r. był posłem.
Po klęsce wrześniowej został internowany w Rumunii, skąd zbiegł na Węgry, a następnie do Turcji i Palestyny (gdzie na krótko wrócił do wojskowej służby sanitarnej). Do śmierci pozostał na emigracji.
Zmarł 31 sierpnia 1962 r.
-
Marian Kościałkowski-Zyndram 13 października 1935 r. - 15 maja 1936 r.
Urodził się 16 marca 1892 r.
Przed 1914 r. należał do Związku Walki Czynnej. Podczas I wojny świat walczył w Polskiej Organizacji Wojskowej i w Legionach Polskich, a w latach 1918-1922 w Wojsku Polskim (m.in. dowodził "grupą Bieniokonie" w wyprawie gen. Lucjana Żeligowskiego na Wilno, między rokiem 1920 a 1922 służył w Sztabie Wojskowym Litwy Środkowej).
W 1922 r. wstąpił do PSL "Wyzwolenie", był także członkiem wolnomularskiej loży wileńskiej "Tomasz Zan". W latach 1922-1939 pełnił mandat posła na sejm (w kwietniu 1925 r. był jednym z założycieli Klubu Pracy, od października 1926 r. prezesem Partii Pracy, jednocześnie wiosną 1928 r. wiceprezesem Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem). Piastował także urzędy wojewody białostockiego (1930-1934), komisarycznego prezydenta Warszawy (marzec-czerwiec 1934); ministra spraw wewnętrznych (1934 - 1935). W okresie walk o władzę po śmierci Józefa Piłsudskiego znalazł się w obozie prezydenta Ignacego Mościckiego. Od 13 X 1935 do 15 V 1936 r. pełnił urząd Premiera - architektem polityki tego rządu był wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski. Gabinet pod jego przewodnictwem przeforsował w parlamencie projekt specjalnych pełnomocnictw dla Prezydenta i rządził na podstawie prezydenckich dekretów. Po upadku rządu, w latach 1936-1939, był ministrem opieki społecznej.
Zmarł 12 kwietnia 1946 r. na emigracji.
-
Walery Sławek 28 marca 1935 r. - 12 października 1935 r.
Urodził się 2 listopada 1879 r. w zubożałej rodzinie szlacheckiej w Strutynce koło Niemirowa na ziemi kijowskiej. W 1899 r. ukończył Warszawską Szkołę Handlową im. Kronenberga. W wieku 22 lat został wybrany do naczelnych władz PPS.
W latach 1902-1905 w składzie Centralnego Komitetu Robotniczego. Współzałożyciel Organizacji Bojowej PPS oraz innych organizacji paramilitarnych w Galicji.
Po rozłamie w PPS znalazł się u boku Józefa Piłsudskiego, w niepodległościowej Frakcji Rewolucyjnej. Piłsudski skierował go do pracy konspiracyjno-wojskowej w powstałym w 1908 r. we Lwowie Związku Walki Czynnej oraz tworzeniu Polskiego Sztabu Wojskowego.
W latach 1914-1915 oficer Legionów Polskich, od 1916 do 1917 r. w Polskiej Organizacji Wojskowej i Centralnym Komitecie Narodowym w Warszawie, następnie więziony przez Niemców. Jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, po 1918 r. jego oficer do zadań specjalnych. Prowadził w wojsku pracę konspiracyjną mającą na celu przygotowanie przewrotu majowego.
Po przewrocie w imieniu Piłsudskiego rozmawiał z przedstawicielami obozu konserwatywnego, następnie utworzył Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem.
Dwukrotny premier (1930-1931 i 1935) w 1938 r. marszałek sejmu. Główny ideolog nowych propozycji ustrojowych wprowadzonych do Konstytucji kwietniowej (1935). Przewidywany przez J. Piłsudskiego na stanowisko Prezydenta, po śmierci marszałka utracił bezpośredni wpływ na politykę rządzącego obozu. W 1938 r. nie zdobył nawet mandatu poselskiego.
2 kwietnia 1939 r., rozgoryczony, odsunięty od władzy, zastrzelił się w swym warszawskim mieszkaniu.
-
Leon Kozłowski 15 maja 1934 r. - 28 marca 1935 r.
Urodził się 6 czerwca 1892 r.
Przed 1914 r. należał do Związku Młodzieży Postępowej, Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich (1914-1917), a od 1917 r. w Polskiej Organizacji Wojskowej. Podczas wojny polsko - bolszewickiej w 1920 r. walczył jako ochotnik w Wojsku Polskim. Od 1919 roku był profesorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Po przewrocie majowym organizował w tym mieście Związek Naprawy Rzeczypospolitej.
W latach 1928-1935 był posłem, a od 1935 do 1939 r. senatorem. Pełnił także funkcje: ministra reform rolnych, podsekretarza stanu w Ministerstwie Skarbu (1932-1933), a także premiera (15 V 1934 - 28 III 1935). Po śmierci Józefa Piłsudskiego uznawano go za zwolennika Walerego Sławka. W latach 1937-1938 należał do Obozu Zjednoczenia Narodowego.
Po wybuchu II wojny światowej został uwięziony przez władze sowieckie. Po uwolnieniu trafił do Armii Andersa, z której zdezerterował i przeszedł na niemiecką stronę frontu.
Został internowany w Berlinie gdzie zmarł w 11 maja 1944 r.
-
Janusz Jędrzejewicz 10 maja 1933 r. - 13 maja 1934 r.
Urodził się 21 czerwca 1885 r.
Od 1904 r. należał do PPS. Od 1914 do 1918 r. służył w Legionach Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej. W latach 1918-1923, w Wojsku Polskim, pełnił funkcję adiutanta Józefa Piłsudskiego; następnie w 1919 roku trafił do Oddziału II Frontu litewsko-białoruskiego, później do Oddziału III Sztabu Generalnego.
W 1924 r. stał się twórcą Powszechnego Uniwersytetu Korespondencyjnego. Od 1926 r. przez wiele lat redagował założony przez siebie miesięcznik "Wiedza i Życie". W 1929 r. stworzył stowarzyszenie nauczycielskie "Zrąb" oraz organizację młodzieży szkolnej "Straż Przednia". W latach 1930-1935 wiceprezes Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, z jego którego ramienia między 1928 a 1935 r. był posłem na Sejm. Kierując ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (od 12 VIII 1931 do 22 II 1934), przeprowadził reformę szkolną. W 1933 r. był inicjatorem powstania Polskiej Akademii Literatury. Od 10 V 1933 do 13 V 1934 r. piastował urząd Premiera (był jednym z autorów tekstu Konstytucji kwietniowej 1935 r.). Pozostając przeciwnikiem Obozu Zjednoczenia Narodowego, utracił wpływ na sprawy polityczne. Po klęsce września 1939 r. udał się na emigrację.
Zmarł 16 marca 1951 r.
-
Aleksander Prystor 27 maja 1931 r. - 9 maja 1933 r.
Urodził się 2 stycznia 1874 r.
Był przyjacielem i bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego. Należał do Organizacji Bojowej PPS i PPS Frakcji Rewolucyjnej, działał w Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckim. W latach 1912-1917 był więziony przez władze rosyjskie. Od III 1917 do XI 1918 r. działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej (XI 1918-VI 1920).
Uczestniczył w wyprawie wileńskiej, był ochotnikiem w wojnie polsko-bolszewickiej. Jesienią 1920 r organizował Tymczasową Komisję Rządzącą Litwy Środkowej. Od 1922 r. pełnił różne funkcje w Wojsku Polskim (m.in. w Biurze Ścisłej Rady Wojennej i Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych). Po przejściu w stan spoczynku piastował kolejno urzędy: ministra pracy i opieki społecznej (14IV 1929-VIII 1930), ministra przemysłu i handlu (25 VII 1930-V 1931) i Premiera (27.V.1931-9.V.1933). W latach 1930-1935 był też posłem na sejm z listy państwowej Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, a w kadencji 1935 - 1939 senatorem z ramienia Obozu Zjednoczenia Narodowego (do 1938 r. marszałek Senatu). Po wybuchu wojny światowej, od 18 IX 1939 r. przebywał na Litwie, a po włączeniu tego państwa do ZSRR został aresztowany.
Zmarł w 1941 r. w więzieniu.
-
Walery Sławek 4 grudnia 1930 r. - 26 maja 1931 r.
Urodził się 2 listopada 1879 r. w zubożałej rodzinie szlacheckiej w Strutynce koło Niemirowa na ziemi kijowskiej. W 1899 r. ukończył Warszawską Szkołę Handlową im. Kronenberga. W wieku 22 lat został wybrany do naczelnych władz PPS.
W latach 1902-1905 w składzie Centralnego Komitetu Robotniczego. Współzałożyciel Organizacji Bojowej PPS oraz innych organizacji paramilitarnych w Galicji.
Po rozłamie w PPS znalazł się u boku Józefa Piłsudskiego, w niepodległościowej Frakcji Rewolucyjnej. Piłsudski skierował go do pracy konspiracyjno-wojskowej w powstałym w 1908 r. we Lwowie Związku Walki Czynnej oraz tworzeniu Polskiego Sztabu Wojskowego.
W latach 1914-1915 oficer Legionów Polskich, od 1916 do 1917 r. w Polskiej Organizacji Wojskowej i Centralnym Komitecie Narodowym w Warszawie, następnie więziony przez Niemców. Jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, po 1918 r. jego oficer do zadań specjalnych. Prowadził w wojsku pracę konspiracyjną mającą na celu przygotowanie przewrotu majowego.
Po przewrocie w imieniu Piłsudskiego rozmawiał z przedstawicielami obozu konserwatywnego, następnie utworzył Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem.
Dwukrotny premier (1930-1931 i 1935) w 1938 r. marszałek sejmu. Główny ideolog nowych propozycji ustrojowych wprowadzonych do Konstytucji kwietniowej (1935). Przewidywany przez J. Piłsudskiego na stanowisko Prezydenta, po śmierci marszałka utracił bezpośredni wpływ na politykę rządzącego obozu. W 1938 r. nie zdobył nawet mandatu poselskiego.
2 kwietnia 1939 r., rozgoryczony, odsunięty od władzy, zastrzelił się w swym warszawskim mieszkaniu.
-
Józef Piłsudski 25 sierpnia 1930 r. - 4 grudnia 1930 r.
Urodził się w Zułowie na Litwie 5 grudnia 1867 r.
Pochodził z niezamożnej rodziny ziemiańskiej o starych tradycjach niepodległościowych. W 1886 r. wysłany na studia medyczne do Charkowa; prowadził działalność rewolucyjną i niepodległościową wśród studentów. Przypadkowo zamieszany w przygotowanie zamachu na cara Aleksandra III został aresztowany w Wilnie (1887) i zesłany na Syberię, gdzie przebywał od 1888 do 1892 r. Po powrocie uczestniczył w I Zjeździe PPS w 1893 r. Powołał (m.in. z udziałem Stanisława Wojciechowskiego) w 1899 r. organ PPS "Robotnik", którego był redaktorem i publicystą. Aresztowany ponownie w 1900 r. w roku następnym uciekł do Galicji.
W czasie rewolucji 1905 r. kierował działalnością Organizacji Bojowej PPS. Zabiegał o poparcie Japonii, a także Austro-Węgier w walce z Rosją. Po rozłamie PPS w 1906 r. przywódca zorientowanej niepodległościowo PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Na terenie Galicji organizował m.in. paramilitarne Związki Strzeleckie.
Po wybuchu I wojny światowej został dowódcą I Pułku Legionów Polskich, następnie dowodził I Brygadą. Z jego inicjatywy powstała konspiracyjna Polska Organizacja Wojskowa. Przeciwstawił się werbunkowi do Legionów, nie widząc możliwości pozostania w obozie państw centralnych. W 1917 r. został internowany przez Niemców w twierdzy magdeburskiej. 10 listopada 1918 r. powrócił do Warszawy, entuzjastycznie witany przez rodaków. Jako Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz objął najwyższą władzę w kraju. Kiedy zawiodła idea federacji z Litwą i Białorusią oraz sojuszu z Ukrainą, dla przeciwstawienia się imperialnym planom Rosji, zdołał jako Wódz Naczelny (a od marca 1919 r. Pierwszy Marszałek Polski) odeprzeć zwycięsko agresję bolszewicką w 1920 r.
Krytykując ówczesny parlamentaryzm i pozostając w konflikcie z endecją w 1923 r wycofał się z oficjalnego życia politycznego.
W maju 1926 r. za pomocą zamachu stanu przejął władzę w państwie, głosząc hasło sanacji, czyli uzdrowienia stosunków w kraju. W swym ręku skupił faktyczną władzę, chociaż w latach 1926-1935 formalnie był tylko ministrem spraw wojskowych i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, a w latach 1926-1928 i w 1930 r. Premierem. Nie przyjął natomiast urzędu Prezydenta.
Głosząc idee nadrzędności państwa, zmierzał do ograniczenia roli parlamentu, rozszerzenia władzy wykonawczej, zwiększenia roli Prezydenta. W 1930 r. zdecydował się na aresztowanie przywódców Centrolewu. Autorytarny system rządów pomajowych nie zlikwidował podstawowych swobód demokratycznych, ograniczając je jedynie w znacznym stopniu; nie unicestwił też opozycyjnych partii politycznych i ich prasy.
W sprawach polityki zagranicznej zachowywał sojusz z Francją, doprowadził do układu o nieagresji ze Związkiem Radzieckim w 1922 r. i z Niemcami w 1934 r.
Zmarł 12 maja 1935 r.
-
Walery Sławek 29 marca 1930 r. - 23 sierpnia 1930 r.
Urodził się 2 listopada 1879 r. w zubożałej rodzinie szlacheckiej w Strutynce koło Niemirowa na ziemi kijowskiej. W 1899 r. ukończył Warszawską Szkołę Handlową im. Kronenberga. W wieku 22 lat został wybrany do naczelnych władz PPS.
W latach 1902-1905 w składzie Centralnego Komitetu Robotniczego. Współzałożyciel Organizacji Bojowej PPS oraz innych organizacji paramilitarnych w Galicji.
Po rozłamie w PPS znalazł się u boku Józefa Piłsudskiego, w niepodległościowej Frakcji Rewolucyjnej. Piłsudski skierował go do pracy konspiracyjno-wojskowej w powstałym w 1908 r. we Lwowie Związku Walki Czynnej oraz tworzeniu Polskiego Sztabu Wojskowego.
W latach 1914-1915 oficer Legionów Polskich, od 1916 do 1917 r. w Polskiej Organizacji Wojskowej i Centralnym Komitecie Narodowym w Warszawie, następnie więziony przez Niemców. Jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, po 1918 r. jego oficer do zadań specjalnych. Prowadził w wojsku pracę konspiracyjną mającą na celu przygotowanie przewrotu majowego.
Po przewrocie w imieniu Piłsudskiego rozmawiał z przedstawicielami obozu konserwatywnego, następnie utworzył Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem.
Dwukrotny premier (1930-1931 i 1935) w 1938 r. marszałek sejmu. Główny ideolog nowych propozycji ustrojowych wprowadzonych do Konstytucji kwietniowej (1935). Przewidywany przez J. Piłsudskiego na stanowisko Prezydenta - po śmierci marszałka utracił bezpośredni wpływ na politykę rządzącego obozu. W 1938 r. nie zdobył nawet mandatu poselskiego.
2 kwietnia 1939 r., rozgoryczony, odsunięty od władzy, zastrzelił się w swym warszawskim mieszkaniu.
-
Kazimierz Bartel 29 grudnia 1929 r. - 17 marca 1930 r.
Urodził się 3 marca 1882 r.
Studiował we Lwowie i Monachium. Od 1913 r. profesor geometrii wykreślnej Politechniki Lwowskiej. W czasie I wojny światowej 1914-1918 w wojsku austriackim. W 1919 r. uczestnik obrony Lwowa. Od 1919 do 1920 r. pełnił funkcję ministra kolei żelaznych. Poseł na Sejm w latach 1922-1930. Do 1925 r. był posłem z ramienia PSL "Wyzwolenie", kiedy to opuścił szeregi stronnictwa z grupą innych posłów przeciwnych zbyt radykalnym tezom głoszonym przez kierownictwo partii w sprawie reformy rolnej. Stanął na czele sejmowego Klubu Pracy, popierającego przewrót majowy 1926 r. W sierpniu 1926 r. przeprowadził w parlamencie nowelę konstytucyjną, znacznie zwiększającą rolę Prezydenta w państwie. Po odsunięciu od władzy w 1930 r. zrezygnował także z mandatu poselskiego i zajął się pracą naukową. Od roku 1937 senator. Po klęsce wrześniowej w 1939 r. przebywał we Lwowie.
Został rozstrzelany przez Niemców 26 lipca 1941 r.
-
Kazimierz Świtalski 14 kwietnia 1929 r. - 7 grudnia 1929 r.
Urodził się 4 marca 1886 r.
Przed I wojną światową należał do Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. W latach 1914-1917 pełnił służbę w Legionach Polskich, a od 1918 r. działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. W grudniu 1918 r. trafił do Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza w Belwederze, gdzie pełnił różne funkcje do 1925 r.
Od czerwca 1926 r. zastępca szefa Kancelarii Cywilnej Prezydenta. W latach 1926-1928 był dyrektorem Departamentu Politycznego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, między 27 czerwca 1928 a 13 kwietnia 1929 r. ministrem wyznań religii i oświecenia publicznego, a od 14 maja do 7 grudnia 1929 r. Premierem. Następnie poseł i marszałek Sejmu z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (1930-1935).
W latach 1935-1936 piastował urząd Wojewody krakowskiego. Pomiędzy rokiem 1935 a 1938 r. z nominacji Prezydenta trafił do Senatu, gdzie był wicemarszałkiem.
Współtworzył Instytut Badania Najnowszej Historii Polski w Warszawie (1923 r.) - później Instytut Józefa Piłsudskiego - którego wiceprezesem był od 1936 r. Podczas II wojny światowej przebywał w niewoli niemieckiej,. po wojnie, pod fałszywymi zarzutami, był więziony od 1948 do 1955 r.
Zmarł 28 grudnia 1962 r.
-
Kazimierz Bartel 27 czerwca 1928 r. - 13 kwietnia 1929 r.
Urodził się 3 marca 1882 r.
Studiował we Lwowie i Monachium. Od 1913 r. profesor geometrii wykreślnej Politechniki Lwowskiej. W czasie I wojny światowej 1914-1918 w wojsku austriackim. W 1919 r. uczestnik obrony Lwowa. Od 1919 do 1920 r. pełnił funkcję ministra kolei żelaznych. Poseł na Sejm w latach 1922-1930. Do 1925 r. był posłem z ramienia PSL "Wyzwolenie", kiedy to opuścił szeregi stronnictwa z grupą innych posłów przeciwnych zbyt radykalnym tezom głoszonym przez kierownictwo partii w sprawie reformy rolnej. Stanął na czele sejmowego Klubu Pracy, popierającego przewrót majowy 1926 r. W sierpniu 1926 r. przeprowadził w parlamencie nowelę konstytucyjną, znacznie zwiększającą rolę Prezydenta w państwie. Po odsunięciu od władzy w 1930 r. zrezygnował także z mandatu poselskiego i zajął się pracą naukową. Od roku 1937 senator. Po klęsce wrześniowej w 1939 r. przebywał we Lwowie.
Został rozstrzelany przez Niemców 26 lipca 1941 r.
-
Józef Piłsudski 2 października 1926 r. - 27 czerwca 1928 r.
Urodził się w Zułowie na Litwie 5 grudnia 1867 r.
Pochodził z niezamożnej rodziny ziemiańskiej o starych tradycjach niepodległościowych. W 1886 r. wysłany na studia medyczne do Charkowa; prowadził działalność rewolucyjną i niepodległościową wśród studentów. Przypadkowo zamieszany w przygotowanie zamachu na cara Aleksandra III został aresztowany w Wilnie (1887) i zesłany na Syberię, gdzie przebywał od 1888 do 1892 r. Po powrocie uczestniczył w I Zjeździe PPS w 1893 r. Powołał (m.in. z udziałem Stanisława Wojciechowskiego) w 1899 r. organ PPS "Robotnik", którego był redaktorem i publicystą. Aresztowany ponownie w 1900 r. w roku następnym uciekł do Galicji.
W czasie rewolucji 1905 r. kierował działalnością Organizacji Bojowej PPS. Zabiegał o poparcie Japonii, a także Austro-Węgier w walce z Rosją. Po rozłamie PPS w 1906 r. przywódca zorientowanej niepodległościowo PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Na terenie Galicji organizował m.in. paramilitarne Związki Strzeleckie.
Po wybuchu I wojny światowej został dowódcą I Pułku Legionów Polskich, następnie dowodził I Brygadą. Z jego inicjatywy powstała konspiracyjna Polska Organizacja Wojskowa. Przeciwstawił się werbunkowi do Legionów, nie widząc możliwości pozostania w obozie państw centralnych. W 1917 r. został internowany przez Niemców w twierdzy magdeburskiej. 10 listopada 1918 r. powrócił do Warszawy, entuzjastycznie witany przez rodaków. Jako Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz objął najwyższą władzę w kraju. Kiedy zawiodła idea federacji z Litwą i Białorusią oraz sojuszu z Ukrainą, dla przeciwstawienia się imperialnym planom Rosji, zdołał jako Wódz Naczelny (a od marca 1919 r. Pierwszy Marszałek Polski) odeprzeć zwycięsko agresję bolszewicką w 1920 r.
Krytykując ówczesny parlamentaryzm i pozostając w konflikcie z endecją w 1923 r wycofał się z oficjalnego życia politycznego.
W maju 1926 r. za pomocą zamachu stanu przejął władzę w państwie, głosząc hasło sanacji, czyli uzdrowienia stosunków w kraju. W swym ręku skupił faktyczną władzę, chociaż w latach 1926-1935 formalnie był tylko ministrem spraw wojskowych i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, a w latach 1926-1928 i w 1930 r. Premierem. Nie przyjął natomiast urzędu Prezydenta.
Głosząc idee nadrzędności państwa, zmierzał do ograniczenia roli parlamentu, rozszerzenia władzy wykonawczej, zwiększenia roli Prezydenta. W 1930 r. zdecydował się na aresztowanie przywódców Centrolewu. Autorytarny system rządów pomajowych nie zlikwidował podstawowych swobód demokratycznych, ograniczając je jedynie w znacznym stopniu; nie unicestwił też opozycyjnych partii politycznych i ich prasy.
W sprawach polityki zagranicznej zachowywał sojusz z Francją, doprowadził do układu o nieagresji ze Związkiem Radzieckim w 1922 r. i z Niemcami w 1934 r.
Zmarł 12 maja 1935 r.
-
Kazimierz Bartel 15 maja 1926 r. - 30 września 1926 r.
Urodził się 3 marca 1882 r.
Studiował we Lwowie i Monachium. Od 1913 r. profesor geometrii wykreślnej Politechniki Lwowskiej. W czasie I wojny światowej 1914-1918 w wojsku austriackim. W 1919 r. uczestnik obrony Lwowa. Od 1919 do 1920 r. pełnił funkcję ministra kolei żelaznych. Poseł na Sejm w latach 1922-1930. Do 1925 r. był posłem z ramienia PSL "Wyzwolenie", kiedy to opuścił szeregi stronnictwa z grupą innych posłów przeciwnych zbyt radykalnym tezom głoszonym przez kierownictwo partii w sprawie reformy rolnej. Stanął na czele sejmowego Klubu Pracy, popierającego przewrót majowy 1926 r. W sierpniu 1926 r. przeprowadził w parlamencie nowelę konstytucyjną, znacznie zwiększającą rolę Prezydenta w państwie. Po odsunięciu od władzy w 1930 r. zrezygnował także z mandatu poselskiego i zajął się pracą naukową. Od roku 1937 senator. Po klęsce wrześniowej w 1939 r. przebywał we Lwowie.
Został rozstrzelany przez Niemców 26 lipca 1941 r.
-
Wincenty Witos 10 maja 1926 r. - 15 maja 1926 r.
Urodził się 21 stycznia 1874 w rodzinie chłopskiej w Wierzchosławicach (powiat tarnowski). Ukończył 4 klasy szkoły elementarnej, lecz wiele czasu poświęcił samokształceniu. Publikował na łamach "Przyjaciela Ludu".
Między 1908 a 1931 r. pełnił obowiązki wójta w rodzinnej gminie. W roku 1908 został posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego, a później parlamentu Austro-Węgier. Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej stał się czołową postacią ruchu ludowego na terenie Galicji. Po rozłamie w 1913 r. został wiceprezesem PSL "Piast" ( a prezesem w 1919 r.).
Początkowo popierał niepodległościową działalność Legionów, lecz rozczarowany postawą władz austriackich, z czasem zbliżył się do endecji. Pod koniec wojny w swych wystąpieniach w parlamencie wiedeńskim składał jednoznaczne oświadczenia o dążeniach Polaków do odbudowy wolnego i suwerennego państwa, niezależnego od żadnego z dotychczasowych państw zaborczych. W latach 1917-1918 członek Ligi Narodowej. W październiku 1918 r. stanął na czele utworzonej w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej, odmówił natomiast udziału w rządzie lubelskim Daszyńskiego.
W latach 1919-1930 pełnił mandat poselski, do 1931 r. (z przerwami) był przewodniczącym klubu parlamentarnego PSL "Piast". Desygnowany na Premiera Rządu Obrony Narodowej pod koniec lipca 1920 r.; w okresie bezpośredniego zagrożenia Warszawy podczas wojny polsko-bolszewickiej (1919-1921) wszedł w skład Rady Obrony Państwa. Pozostawał na stanowisku szefa rządu do września 1921 r. W 1923 r. utworzył pierwszy rząd koalicji Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej i PSL "Piast" funkcję szefa rządu pełnił do września, w grudniu tego samego roku podał się do dymisji. W maju 1926 r. utworzył rząd obalony przez przewrót Józefa Piłsudskiego.
Przeciwny rządom sanacji, wspóltworzył Centrolew (1929). W 1930 r. został uwięziny w Brześciu nad Bugiem i sądzony w procesie brzeskim. Otrzymał wyrok 1,5 roku więzienia, co zdecydowało o jego wyjeździe na emigrację. Stronnictwo Ludowe w 1931 r. powierzyło mu funkcję prezesa Rady Naczelnej (a od 1935 r. prezesa SL). Był jednym z twórców antysanacyjnego Frontu Morges.
W marcu 1939 r. powrócił do kraju, we wrześniu został uwięziony przez Niemców i nakłaniany do utworzenia rządu kolaboracyjnego - odrzucił propozycję. Zwolniony z więzienia w 1941, przebywał w areszcie domowym pod stałym nadzorem gestapo.W 1945 r. wybrany na prezydenta Krajowej Rady Narodowej, nie podjął obowiązków. Nie skorzystał także z zaproszenia do wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Od sierpnia 1945 r. pełnił funkcję prezesa PSL.
Zmarł 31 października 1945 r.
-
Aleksander Skrzyński 20 listopada 1925 r. - 5 maja 1926 r.
Urodził się 19 marca 1882 r.
Karierę rozpoczynał od pracy w służbie dyplomatycznej Austro-Węgier. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę dwukrotnie pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych: w gabinecie Władysława Sikorskiego (1922-1923) oraz Władysława Grabskiego (1922-1923). Przyczynił się do uznania wschodnich granic Polski przez Radę Ambasadorów (1923); reprezentował Polskę na konferencji w Locarno (1925). Dostrzegając niebezpieczeństwo odradzającej się siły Niemiec, dążył do polepszenia stosunków z Wielką Brytanią i Ziązkiem Radzieckim. Między 20 XI 1925 a 5 V 1926 r. był Premierem i ministrem spraw zagranicznych. Politykę swego rządu opierał na walce z kryzysem gospodarczym, i próbami ustabilizowania pieniądza. Po przewrocie majowym 1926 r. wycofał się z życia politycznego.
Zmarł 25 września 1931 r.
-
Władysław Grabski 13 grudnia 1923 r. - 14 listopada 1925 r.
Urodził się 7 lipca 1874 r. w Burowie (pow. łowicki) w rodzinie ziemiańskiej.
W Paryżu i Halle studiował m.in. ekonomię i historię. W 1904 r. był współzałożycielem nielegalnego, związanego z endecją Związku Pracy Narodowo-Politycznej. W latach 1905-1912 trzykrotnie wybierany na posła ziemi warszawskiej rosyjskiej Dumy Państwowej.
Podczas I wojny światowej zajmował się organizowaniem pomocy dla ludności polskiej w Rosji.
W latach 1919-1920 oraz 1923-1925 minister skarbu, Premier w okresie niepowodzeń podczas wojny polsko-radzieckiej 1920 r. Ówcześni przeciwnicy krytykowali go za zbytnią uległość na konferencji w Spa. W 1923 r. ponownie stanął na czele rządu. Do czasu ustąpienia ze stanowiska zdołał przeprowadzić gruntowną reformę walutową.
Od 1925 r. powrócił do pracy naukowej. W latach 1926-1928 był rektorem Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, natomiast w 1936 r. założył Instytut Socjologii Wsi.
Zmarł 1 marca 1938 r.
-
Wincenty Witos 28 maja 1923 r. - 14 grudnia 1923 r.
Urodził się 21 stycznia 1874 w rodzinie chłopskiej w Wierzchosławicach (powiat tarnowski).
Ukończył 4 klasy szkoły elementarnej, lecz wiele czasu poświęcił samokształceniu. Publikował na łamach "Przyjaciela Ludu".
Między 1908 a 1931 r. pełnił obowiązki wójta w rodzinnej gminie. W roku 1908 został posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego, a później parlamentu Austro-Węgier. Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej stał się czołową postacią ruchu ludowego na terenie Galicji. Po rozłamie w 1913 r. został wiceprezesem PSL "Piast" ( a prezesem w 1919 r.).
Początkowo popierał niepodległościową działalność Legionów, lecz rozczarowany postawą władz austriackich, z czasem zbliżył się do endecji. Pod koniec wojny w swych wystąpieniach w parlamencie wiedeńskim składał jednoznaczne oświadczenia o dążeniach Polaków do odbudowy wolnego i suwerennego państwa, niezależnego od żadnego z dotychczasowych państw zaborczych. W latach 1917-1918 członek Ligi Narodowej. W październiku 1918 r. stanął na czele utworzonej w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej, odmówił natomiast udziału w rządzie lubelskim Daszyńskiego.
W latach 1919-1930 pełnił mandat poselski, do 1931 r. (z przerwami) był przewodniczącym klubu parlamentarnego PSL "Piast". Desygnowany na Premiera Rządu Obrony Narodowej pod koniec lipca 1920 r.; w okresie bezpośredniego zagrożenia Warszawy podczas wojny polsko-bolszewickiej (1919-1921) wszedł w skład Rady Obrony Państwa. Pozostawał na stanowisku szefa rządu do września 1921 r. W 1923 r. utworzył pierwszy rząd koalicji Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej i PSL "Piast" funkcję szefa rządu pełnił do września, w grudniu tego samego roku podał się do dymisji. W maju 1926 r. utworzył rząd obalony przez przewrót Józefa Piłsudskiego.
Przeciwny rządom sanacji, wspóltworzył Centrolew (1929). W 1930 r. został uwięziny w Brześciu nad Bugiem i sądzony w procesie brzeskim. Otrzymał wyrok 1,5 roku więzienia, co zdecydowało o jego wyjeździe na emigrację. Stronnictwo Ludowe w 1931 r. powierzyło mu funkcję prezesa Rady Naczelnej (a od 1935 r. prezesa SL). Był jednym z twórców antysanacyjnego Frontu Morges.
W marcu 1939 r. powrócił do kraju, we wrześniu został uwięziony przez Niemców i nakłaniany do utworzenia rządu kolaboracyjnego - odrzucił propozycję. Zwolniony z więzienia w 1941, przebywał w areszcie domowym pod stałym nadzorem gestapo.W 1945 r. wybrany na prezydenta Krajowej Rady Narodowej, nie podjął obowiązków. Nie skorzystał także z zaproszenia do wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Od sierpnia 1945 r. pełnił funkcję prezesa PSL.
Zmarł 31 października 1945 r.
-
Władysław Sikorski 16 grudnia 1922 r. - 26 maja 1923 r.
Urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym (k. Mielca), gdzie jego ojciec był nauczycielem. Ukończył Politechnikę Lwowską. Od 1905 r. członek Związku Odrodzenia Narodu Polskiego, od 1910 - Polskiego Stronnictwa Postępowego.
Współorganizował Związek Walki Czynnej, a następnie Związek Strzelecki. Działał też w Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych.Po wybuchu I wojny światowej był m.in. szefem Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. W 1916 r. dowodził 3. pułkiem Legionów. Nie poparł Piłsudskiego podczas "kryzysu przysięgowego".
W maju 1918 r. przyjechał do Lwowa, gdzie zorganizował stację zborną wysyłającą byłych legionistów i żołnierzy austriackich-Polaków do Królestwa. Od listopada 1918 r. w Wojsku Polskim. Mianowany przez Radę Regencyjną szefem sztabu w dowództwie w Galicji, uczestniczył w obronie Przemyśla przed Ukraińcami.
W 1919 r. walczył w obronie Lwowa i dowodził grupą operacyjną na froncie polsko-ukraińskim na linii Zbrucza. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, m.in. dowodząc 5. Armią w bitwie warszawskiej, następnie 3 Armią toczącą ciężkie walki w rejonie Zamościa z Armią Konną S.M.Budionnego.
W latach 1921-22 był szefem Sztabu Generalnego, po zabójstwie G. Narutowicza - Premierem i ministrem spraw wewnętrznych, a między rokiem 1924 a 1925 ministerem spraw wojskowych. Podczas przewrotu majowego opowiedział się po stronie rządu. W 1928 r. został odsunięty od działalności wojskowej. Stał się jednym z inicjatorów powstania antysanacyjnego Frontu Morges. Opowiadał się za ścisłym aliansem z Francją i tam - po klęsce wrześniowej - stanął od 20 września na czele rządu. 7 listopada 1939 r. został mianowany Naczelnym Wodzem.
Po nawiązaniu stosunków dyplomatycznych z ZSRR zabiegał o ocalenie znajdujących się tam Polaków, organizację polskich formacji wojskowych i - bezskutecznie - o uznanie przez ZSRR granicy ustalonej w traktacie ryskim.
Na wieść o odkryciu grobów katyńskich rząd Sikorskiego wystąpił do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o przeprowadzenie dochodzenia. Stalin wykorzystał to jako pretekst do zerwania stosunków dyplomatycznych z polskim rządem.4 lipca 1943 r. Sikorski zginął w katastrofie samolotu startującego z Gibraltaru.
-
Julian Ignacy Nowak 22 lipca 1922 r. - 14 grudnia 1922 r.
Urodził się 10 marca 1865 r.
Od 1899 r. profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; między 1921 a 1922 r. piastował stanowisko rektora; od 1931 członek PAU.
Członek Stronnictwa Prawicy Narodowej; od 1903 r. działał w Krakowskim Towarzystwie Rolnym, w latach 1921-1927 był jego wiceprezesem.
Między 31 VII a 14 XII 1922 był Premierem pozaparlamentarnego gabinetu, a od 31 VII-21 VIII 1922 r. także ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Nie zrywając kontaktów z konserwatystami krakowskimi, sympatyzował z PSL "Piast", które reprezentował w Senacie 1922-1927; członek senackiej Komisji Oświaty i Kultury.
Jako naukowiec zajmował się badaniem mikroorganizmów oraz chorób zakaźnych. Autor ponad 50 publikacji, m.in. atlasu mikrobiologicznego.
Zmarł 7 listopada 1946 r.
-
Artur Śliwiński 28 czerwca 1922 r. - 7 lipca 1922 r.
Urodził się 17 sierpnia 1887 r.
Przed I wojną światową był członkiem PPS, a od 1906 r. PPS - Frakcji Rewolucyjnej. Podczas wojny stał na czele radykalnej inteligencji. W roku 1914 należał do kierownictwa Polskiej Organizacji Narodowej, natomiast między rokiem 1915 a 1916 przewodniczył Centralnemu Komitetowi Narodowemu w Warszawie. W 1917 r. został sekretarzem Tymczasowej Rady Stanu, prezesem Stronnictwa Niezawisłości Narodowej. Od 1917 do 1918 r. działał w Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych. W latach 1918-1919 r. był wiceprezesem Warszawskiej Rady Miejskiej, 1919-1922 r. wiceprezydent Warszawy. Urząd premiera piastował od 28 VI do 7 VII 1922 r.
W 1924 r. został dyrektorem naczelnym Teatrów Miejskich w Warszawie, od 1932 do 1939 dyrektor Polskiego Banku Komunalnego. W latach 1935-1938 sprawował mandat senatora. Po wybuchu II wojny światowej należał do Komitetu Obywatelskiego w Warszawie, później, w latach 1939-1941, prezesował Stołecznemu Komitetowi Samopomocy Społecznej.
Zmarł 16 stycznia 1953 r.
-
Antoni Ponikowski 19 września 1921 r. - 6 czerwca 1922 r.
Urodził się 29 maja 1878 r.
Od 1907 r. działał w Stronnictwie Narodowo Demokratycznym. Pełnił urząd ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego (od 7 XII 1917 do 4 XI 1918) i równocześnie tymczasowego Premiera (27 II - 4 IV 1918) w rządach Rady Regencyjnej. Był współorganizatorem polskiego szkolnictwa w Królestwie Polskim. W 1916 r. został profesorem miernictwa na Politechnice Warszawskiej; i dwukrotnie jej rektor w latach 1921-1922 oraz 1923-1924. W 1921 r. stanął na czele tzw. rządu fachowców, równocześnie pełniąc urząd ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego; do 17 II 1922 r. kierował tez Ministerstwem Kultury i Sztuki. Jego rząd upadł wobec wotum nieufności zgłoszonego przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego.
Po roku 1925 prezesował Komitetowi Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. W latach 1925-27 był prezesem Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej Kraju. Między rokiem 1927 a 1935 wchodził w skład Rady Naczelnej Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji; od 1930 r. był posłem z ramienia chadecji; w 1935 r. zrzekł się mandatu i stopniowo wycofał z życia politycznego. Po wojnie został kierownikiem katedry miernictwa Politechniki Warszawskiej.
Zmarł 27 grudnia 1949 r.
-
Wincenty Witos 24 lipca 1920 r. - 13 września 1921 r.
Urodził się 21 stycznia 1874 w rodzinie chłopskiej w Wierzchosławicach (powiat tarnowski).
Ukończył 4 klasy szkoły elementarnej, lecz wiele czasu poświęcił samokształceniu. Publikował na łamach "Przyjaciela Ludu".
Między 1908 a 1931 r. pełnił obowiązki wójta w rodzinnej gminie. W roku 1908 został posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego, a później parlamentu Austro-Węgier. Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej stał się czołową postacią ruchu ludowego na terenie Galicji. Po rozłamie w 1913 r. został wiceprezesem PSL "Piast" ( a prezesem w 1919 r.).
Początkowo popierał niepodległościową działalność Legionów, lecz rozczarowany postawą władz austriackich, z czasem zbliżył się do endecji. Pod koniec wojny w swych wystąpieniach w parlamencie wiedeńskim składał jednoznaczne oświadczenia o dążeniach Polaków do odbudowy wolnego i suwerennego państwa, niezależnego od żadnego z dotychczasowych państw zaborczych. W latach 1917-1918 członek Ligi Narodowej. W październiku 1918 r. stanął na czele utworzonej w Krakowie Polskiej Komisji Likwidacyjnej, odmówił natomiast udziału w rządzie lubelskim Daszyńskiego.
W latach 1919-1930 pełnił mandat poselski, do 1931 r. (z przerwami) był przewodniczącym klubu parlamentarnego PSL "Piast". Desygnowany na Premiera Rządu Obrony Narodowej pod koniec lipca 1920 r.; w okresie bezpośredniego zagrożenia Warszawy podczas wojny polsko-bolszewickiej (1919-1921) wszedł w skład Rady Obrony Państwa. Pozostawał na stanowisku szefa rządu do września 1921 r. W 1923 r. utworzył pierwszy rząd koalicji Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej i PSL "Piast" funkcję szefa rządu pełnił do września, w grudniu tego samego roku podał się do dymisji. W maju 1926 r. utworzył rząd obalony przez przewrót Józefa Piłsudskiego.
Przeciwny rządom sanacji, wspóltworzył Centrolew (1929). W 1930 r. został uwięziny w Brześciu nad Bugiem i sądzony w procesie brzeskim. Otrzymał wyrok 1,5 roku więzienia, co zdecydowało o jego wyjeździe na emigrację. Stronnictwo Ludowe w 1931 r. powierzyło mu funkcję prezesa Rady Naczelnej (a od 1935 r. prezesa SL). Był jednym z twórców antysanacyjnego Frontu Morges.
W marcu 1939 r. powrócił do kraju, we wrześniu został uwięziony przez Niemców i nakłaniany do utworzenia rządu kolaboracyjnego - odrzucił propozycję. Zwolniony z więzienia w 1941, przebywał w areszcie domowym pod stałym nadzorem gestapo.W 1945 r. wybrany na prezydenta Krajowej Rady Narodowej, nie podjął obowiązków. Nie skorzystał także z zaproszenia do wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Od sierpnia 1945 r. pełnił funkcję prezesa PSL.
Zmarł 31 października 1945 r.
-
Władysław Grabski 23 czerwca 1920 r. - 24 lipca 1920 r.
Urodził się 7 lipca 1874 r. w Burowie (pow. łowicki) w rodzinie ziemiańskiej.
W Paryżu i Halle studiował m.in. ekonomię i historię. W 1904 r. był współzałożycielem nielegalnego, związanego z endecją Związku Pracy Narodowo-Politycznej. W latach 1905-1912 trzykrotnie wybierany na posła ziemi warszawskiej rosyjskiej Dumy Państwowej.
Podczas I wojny światowej zajmował się organizowaniem pomocy dla ludności polskiej w Rosji.
W latach 1919-1920 oraz 1923-1925 minister skarbu, Premier w okresie niepowodzeń podczas wojny polsko-radzieckiej 1920 r. Ówcześni przeciwnicy krytykowali go za zbytnią uległość na konferencji w Spa. W 1923 r. ponownie stanął na czele rządu. Do czasu ustąpienia ze stanowiska zdołał przeprowadzić gruntowną reformę walutową.
Od 1925 r. powrócił do pracy naukowej. W latach 1926-1928 był rektorem Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, natomiast w 1936 r. założył Instytut Socjologii Wsi.
Zmarł 1 marca 1938 r.
-
Leopold Skulski 13 grudnia 1919 r. - 9 czerwca 1920 r.
Urodził się 15 listopada 1878 r.
W 1915 r. współuczestniczył w założeniu Zjednoczenia Narodowego. Między rokiem 1916 a 1919 był prezydentem Łodzi; w 1919 r. pełnił funkcję wiceprezesa Związku Ludowo-Narodowego. W latach 1919-1922 sprawował mandat posła na Sejm z ramienia Związku Ludowo-Narodowego (przewodniczył Komisji Robót Publicznych).
Współorganizował i od sierpnia 1919 r. prezesował Narodowemu Zjednoczeniu Ludowemu, w 1923 r. zainicjował zjednoczenie Narodowego Związku Ludowego z PSL "Piast"; między rokiem 1923 a 1928 był członkiem Zarządu Głównego i Rady Naczelnej PSL "Piast". Od 13 XII 1919 do 9 VI 1920 r. stał na czele centrowego rządu, zaś między 24 VII 1920 a 28 VI 1921 r. był ministrem spraw wewnętrznych. Od 1937 r. działał w Obozie Zjednoczenia Narodowego.
Zamordowany przez NKWD w 1939 r. lub 1940 r.
-
Ignacy Jan Paderewski 16 stycznia 1919 r. - 9 grudnia 1919 r.
Urodził się 6 lub 18 listopada 1860 r. w Kuryłówce na Podolu, gdzie jego ojciec był administratorem majątku ziemskiego.
W latach 1872-1878 studiował w konserwatorium warszawskim, od 1878 do 1881 r. prowadził w tej uczelni klasę fortepianu. W 1881 rozpoczął studia kompozytorskie w Berlinie u F. Kiela i H. Urbana. Następnie doskonalił grę fortepianową u T. Leszetyckiego w Wiedniu. Tam też w 1887 debiutował jako pianista w Wiedniu.
Wkrótce zyskał sławę jednego z najwybitniejszych pianistów świata. Był także kompozytorem m.in. opery Manru, Symfonii h-moll, licznych pieśni. Ofiarny mecenas sztuki i społecznik, w 1910 r. ufundował Pomnik Grunwaldzki w Krakowie.
W latach 1917-1919 jako członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu na międzynarodowym forum dyplomatycznym podjął działalność polityczną na rzecz odrodzenia państwa polskiego, odbywając m.in. podróż do USA. Dzięki jego osobistemu zaangażowaniu prezydent W. Wilson umieścił sprawę polską w trzynastym punkcie swego orędzia dotyczącego pokoju po zakończeniu I wojny światowej.
Współorganizował ochotnicze oddziały polskie w USA. Współzałożył, wraz z H. Sienkiewiczem, Komitet Pomocy Polakom Ofiarom Wojny w Vevey i Polish Relief Fund w Londynie. W czasie świąt Bożego Narodzenia 1918 r. przybył do Poznania, co stało się impulsem do wybuchu powstania wielkopolskiego.
W 1919 r. - od stycznia do grudnia - pełnił funkcję Premiera i ministra spraw zagranicznych i w tym charakterze reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, zaś w latach następnych był przedstawicielem RP przy Lidze Narodów.
W 1922 r. wrócił na sale koncertowe, rozpoczynając swe występy w nowojorskiej Carnegie Hall.
Rozgoryczony doświadczeniami politycznymi swego premierostwa (m.in. konflikt z Piłsudskim; później rozeszly się także jego drogi z R. Dmowskim) osiadł ponownie w Morges w Szwajcarii. W 1936 r. był jednym z inicjatorów powstania antysanacyjnego Frontu Morges.W czasie II wojny światowej, od 1940 r., był przewodniczącym Rady Narodowej w Londynie, pełniącej rolę emigracyjnego parlamentu. Wielokrotnie odznaczany, m.in. Wielkim Orderem Oficerskim Legii Honorowej i Order of British Empire.
Zmarł 29 czerwca 1941 r.
Po śmierci pochowany na cmentarzu dla zasłużonych Arlington w Waszyngtonie. W 1992 r. prochy Paderewskiego zostały sprowadzone do Polski i złożone w krypcie katedry warszawskiej.
-
Jędrzej Moraczewski 17 listopada 1918 r. - 16 stycznia 1919 r.
Urodził się 13 stycznia 1870 r.
Podczas I wojny światowej służył w I Brygadzie Legionów Polskich, między 1914 a 1915 r. został odkomenderowany do Naczelnego Komitetu Narodowego. W latach 1917-1918 należał do Polskiej Organizacji Wojskowej,. a od października do listopada 1918 r. był członkiem prezydium Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie, następnie Komisji Ludowej we Lwowie. Pełnił funkcję ministra poczty i komunikacji w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej w Lublinie.
Między 18 XI 1918 a 16 I 1919 r. pełnił urząd Premiera i równocześnie, do 29 XII 1918 r. ministra komunikacji. W latach 1919-1926 pozostawał członkiem Rady Naczelnej oraz, do 1923 r. Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS. Od 1919 do 1927 r. sprawował mandat posła z ramienia PPS, był też jednym z wicemarszałków sejmu w obu kadencjach. Pełnił także urząd ministra robót publicznych od 20 XI 1925 do 7 II 1926 r. oraz w kolejnych gabinetach od 2 X 1926 do 28 XII 1929r. W związku z przejściem PPS do opozycji wobec Piłsudskiego Moraczewski zrzekł się członkostwa Rady Naczelnej a następnie złożył mandat poselski i 24 IX został usunięty z PPS.
W roku 1928 wstąpił do rozłamowej PPS dawnej Frakcji Rewolucyjnej, a w 1930 r. wycofał się z życia partyjnego, by poświęcić się działalności w związkach zawodowych. Zajął się także publicystyką polityczną i gospodarczą.
Zmarł 5 sierpnia 1944 r.
-
Felicjan Sławoj Składkowski 5 maja 1936 r. - 30 września 1939 r.